کد مطلب:106682 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:155

[صفحه 327]

از جمله نامه های امام (ع) به اسود بن قطیبه سرلشكر سپاه حلوان: (اما بعد، اگر خواست حاكم نسبت به مردم یكنواخت نباشد، این روش او را در بسیاری موارد از اجرای عدالت در بین مردم باز می دارد، بنابراین باید امر مردم، در برابر حق نزد تو یكسان باشد، زیرا هیچ وقت از ستمكاری نتیجه عدالت برنمی آید، پس از كاری كه مانند آن را دوست نداری دوری كن، و خود را به انجام آنچه خداوند بر تو واجب كرده است، وادار كن در حالی كه به پاداش او امیدوار، و از كیفرش ترسانی. و بدان كه دنیا جای گرفتاری و آزمون است، هرگز كسی در آنجا دمی آسوده نبوده است مگر این كه همان یك ساعت آسودگی باعث اندوه وی در قیامت گردد، و بدان كه هیچ چیز تو را بی نیاز از حق نمی گرداند، و از جمله حقوق بر تو، حفظ خویشتن، و تلاش در راه اصلاح امور مردم است، زیرا بیش از آنچه از طرف تو به مردم می رسد، پاداش الهی عاید تو می گردد والسلام). در این بخش از نامه ی امام (ع) سخنان لطیفی است: 1- امام (ع) بر ضرورت ترك خواستهای گوناگون، و خودداری از پیروی خواستهای جوراجور، توجه داده است، به دلیل پیامد ناروایی كه دارد، یعنی بازماندن از اجرای موارد بسیاری از عدالت، و جهت ار

تباط آن روش با چنین پیامدی روشن است، زیرا پیروی از خواسته های گوناگون باعث انحراف از میانه روی در كارها می شود. پس از این كه بر پیامد نادرست ستمكاری توجه داده است، امر به گسترش عدالت و برابر داشتن مردم در برابر حق، فرموده، آنگاه بر فضیلت عدل و داد با قیاس مضمری اشاره كرده است كه صغرای آن عبارت: فانه... العدل است كه تقدیر آن چنین است: زیرا در ستمكاری، چیزی جای عدالت را پر نمی كند، و كبرای مقدر آن نیز چنین است: و هر چه را كه ستم و جور جبران نكند، باید آن را انجام داد و از آن پیروی كرد. 2- چون پیروی از تمایلات گوناگون، از اموری است كه اگر مانند آن در حق خود وی و یا درباره ی كسی از كارگزاران وی اتفاق بیفتد، آن را زشت و ناروا می شمارد و به منزله ی آزاری است كه به او می رسد، از این رو امام (ع) او را مامور به اجتناب كرده و دستور داده است كه مبادا از جانب او درباره ی دیگران عملی سر بزند كه مانند آن را از دیگران در حق خود نمی پسندد. و عبارت امام (ع) مقصود را بخوبی می رساند، و هدف برحذر داشتن از چنان كاری است. 3- وانگهی او را مامور ساخته كه خویشتن را برای اجرای واجبات الهی آماده سازد، بنا به دو انگیزه ی امید به پاداش و

ترس از عقوبت، زیرا آنها انگیزه ی عملند. 4- به وی هشدار داده است كه دنیا جای گرفتاری و آزمون است، چنانكه خدای متعال فرموده است: الذی خلق الموت و لحیواه لیبلوكم ایكم احسن عملا. و چون عمل صالح در دنیاباعث آمادگی برای خوشبختی دائم است، ناگزیر آسودگی از عمل در دنیا، باعث واگذاشتن وسیله ی خوشبختی است كه روز قیامت سعادت جز بدان وسیله میسر نمی شود، بنابراین از جمله پیامدهای آسودگی در دنیا تاسف خوردن بر نتیجه ای است كه روز قیامت از فراغت عاید می شود. 5- او را متوجه بر ضرورت انجام عمل حق ساخته است، از آن رو كه هیچ چیز او را از حق بی نیاز نمی گرداند، زیرا جز حق همه چیز، بیهوده كاری است، و بیهوده كاری باعث نیازمندی در آخرت است، بنابراین باطل باعث بی نیازی نمی شود. 6- او را بر این مطلب توجه داده است كه از جمله حقوق واجب بر او حفظ خویشتن است، یعنی خود را از لغزش بر صراط مستقیم و افتادن در راستای جهنم حفظ كند، سپس نسبت به مردم با كوشش و تلاش رسیدگی كند و دست آنها را در راه امر به معروف نهی از منكر بگیرد، و حفظ خویشتن را از آن رو مقدم داشته كه اهمیت بیشتری دارد و بر ضرورت هر دو مورد با این عبارت توجه داده است فان الذی... مق

صود آن است كه آنچه از كمالات و پاداش به دلیل پایبندی دو امر مذكور در آخرت عایدت می شود از آنچه كه از طریق عدالت و احسان تو به مردم به صورت منفعت و یا دفع ضرر، به آنها می رسد، برتر است. توفیق از آن خداست.

صفحه 327.